گردشگری سلامت در ایران نیز به دلایلی همچون ارائه خدمات مقرون به صرفه، پزشکان و جراحان خوش‌نام، موقعیت جغرافیایی کشور و... مورد توجه گردشگران قرار گرفته است.  با این حال کارشناسان معتقدند هنوز کشورمان تا رسیدن به جایگاه قابل قبول در منطقه و جهان فاصله زیادی دارد.

باید سرویس فاخر پزشکی ارائه دهیم

رئیس انجمن ژنتیک ایران به قدس می‌گوید: ایران در منطقه در زمینه طب به‌ویژه در هفت‌، هشت رشته تخصصی مثل جراحی قلب، سرطان، نازایی، زیبایی و ژنتیک پزشکی توفیقات بسیار خوبی داشته و از این لحاظ به‌شدت مورد توجه بیماران خارجی است. مهم این است یک سرویس فاخر با همه استانداردهای علمی داشته باشیم تا این جذابیت همچنان باقی بماند و بیشتر از حال شود. 

سیدمحمد اکرمی، برخورداری از پزشکان و جراحان کارآمد، بیمارستان‌های خوب و ارائه خدمات پزشکی مناسب و مقرون به‌صرفه را مهم‌ترین مزیت‌های ایران در جذب توریست درمانی می‌داند و تصریح می‌کند: این ویژگی‌ها تا حد زیادی سایر نقص‌های وارده بر زیرساخت‌های گردشگری ایران را جبران کرده است.

وی با اشاره به اینکه سیر افزایشی بیماران گردشگری سلامت به کشور نشان می‌دهد خدمات پزشکی ارائه شده به آنان رضایت‌بخش بوده است، می‌افزاید: البته رکود ایران در حوزه توریسم درمانی در یکی دو سال اخیر به دلیل شیوع کرونا کاملاً طبیعی است و ایران هم مثل همه کشورها از این پدیده آسیب زیادی دیده است.

این کارشناس گردشگری سلامت، بخشی‌نگری را مهم‌ترین چالش توسعه گردشگری سلامت در ایران می‌داند و می‌گوید: به نظر می‌رسد باید همکاری بین‌بخشی وزارتخانه‌های بهداشت، گردشگری، خارجه و کشور بسیار بیشتر و مؤثرتر اتفاق بیفتد. اما چنین نشده و ما در این زمینه صدمه خورده‌ایم؛ در حالی که کشورهای همسایه مثل ترکیه این موضوع را بین خودشان حل کردند. بنابراین نگاه فرابخشی، کلان‌نگری، قرار دادن جوایز صادراتی، معافیت‌های مالیاتی و نگاه نظارتی -نه نگاه اجرایی- دولت می‌تواند در ارتقای بیشتر این صنعت مؤثر باشد. 

نگاه انسانی به توریسم درمانی 

معاون پیشین گردشگری وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی نیز به قدس می‌گوید: ایران از پزشکان، امکانات و تجهیزات پزشکی خوبی برخوردار است و از حیث هزینه درمان هم مناسب هستیم. البته هزینه‌هایی که توریست‌های خارجی برای درمان در ایران می‌پردازند با هزینه‌ای که مردم ما پرداخت می‌کنند متفاوت است چون یارانه‌هایی که ایرانی‌ها در این حوزه دریافت می‌کنند شامل حال آنان نمی‌شود، اما با این حال، با توجه به نرخ پایین ارزش ریال در مقابل ارزهای خارجی موضوع قیمت خدمات پزشکی در ایران یکی از مزیت‌های رقابتی بازار گردشگری ما محسوب می‌شود. 

ولی تیموری در همین زمینه می‌گوید: منطقه‌ای که در آن قرار داریم، کشورهایی که در اطراف ما هستند و بازارهای هدف ما، همگی موجب شده تا ظرفیت گردشگری سلامت ایران بیشتر شود اما با وجود این، به نظرم رتبه فعلی ما با توجه به ظرفیت‌هایمان چندان مناسب نیست. البته در شرایطی که اکنون صنعت گردشگری کرونا زده است، می‌توان گفت حوزه گردشگری سلامت به مراتب از سایر حوزه‌های گردشگری پُر نشاط‌تر است.

وی می‌افزاید: موازی‌کاری بین وزارت بهداشت و وزارت گردشگری یکی از چالش‌های جدی در این حوزه بود. وزارت بهداشت احساس می‌کرد متولی ارائه این خدمات است و وزارت گردشگری هم معتقد بود باید تولی‌گری این بخش را به عهده داشته باشد. اگر قرار باشد مثلاً براساس موضوع، تولی‌گری را به یک بخش واگذار کنیم، آن‌وقت باید تولی‌گری حوزه گردشگری ورزشی را به وزارت ورزش و جوانان یا طبیعت‌گردی را به سازمان محیط زیست بدهیم و... در این صورت دیگر نمی‌توان روی تولی‌گری واحد در کشور حساب کرد. بنابراین پس از انجام جلسه‌های کارشناسی مختلف تابستان سال گذشته تولی‌گری توریسم‌درمانی به وزارت گردشگری واگذار شد.

بر این اساس ما توریست را تا درِ بیمارستان می‌رسانیم اما در داخل بیمارستان این وزارت بهداشت است که خدمات‌رسانی می‌کند و این گونه بازار ناسالم دلال بازی در حوزه توریست‌درمانی هم تا حدی جمع شده است.

وی اضافه می‌کند: با توجه به اینکه بخش توریسم‌درمانی یکی از اولویت‌ها و ظرفیت‌های بالقوه کشور است وقتی به دنبال افزایش مشتریان خود هستیم باید به موازات آن به فکر توسعه زیرساخت‌های فیزیکی، تجهیزاتی و حتی نیروی انسانی در حوزه گردشگری سلامت کشور هم باشیم. تیموری با مهم خواندن استفاده از بیمه‌های بین‌المللی برای توریست‌های سلامت، می‌گوید: اینکه برخی کشورها مثل ترکیه و هند توانسته‌اند با ما در حوزه گردشگری سلامت رقابت کنند به این دلیل است که با بیمه‌های بین‌المللی هزینه‌های مراجعه‌کنندگان را کاهش داده‌اند، ولی ما این امکانات را نداریم و اگر می‌خواهیم در این بازار ارتقا پیدا کنیم باید به کیفیت و نحوه رسیدگی به بیماران توجه کافی داشته باشیم. برای این منظور، هم باید کیفیت خدمات خود را ارتقا دهیم و هم در خصوص نحوه میهمان‌نوازی با توریست‌ها فرهنگ‌سازی کنیم و برای آن‌ها بسته‌های تشویقی یا اصطلاحاً بسته‌های سفر تلفیقی و ترکیبی در نظر بگیریم تا مثلاً اگر توریستی به مدت دو روز برای چکاب به ایران آمده، در کنارش شمال ایران و دیگر اماکن ما را ببیند و این گونه در کنار درمان، ارزش افزوده‌ای هم داشته باشیم. 

وی در خصوص درآمدزایی کشور از گردشگری سلامت هم می‌گوید: هزینه‌کرد یک گردشگر عادی در غرب آسیا که ایران هم جزئی از آن است حدود هزارو۵۰۰ دلار است، اما در حوزه گردشگری سلامت این رقم به میانگین ۲هزارو۵۰۰ دلار می‌رسد. بر این اساس حتی با وجود کرونا اگر در سال حدود یک میلیون توریست‌درمانی داشته باشیم آن‌وقت رقمی که حاصل می‌شود قابل توجه است.